Abstract


DEĞERBİÇME KURAMI: TÜRKÇE SINIFLARINDA BİLGİ AÇISINDAN SORUMLULUK

Sınıf söylemini incelemek, öğrencileri derin öğrenmeye etkili bir şekilde yönlendiren iletişimi anlamak ve uygulamak için çok önemlidir. Öğretmenlerin sınıf içinde değerlendirici bir dil kullanmaları, öğrencilerle etkileşim kurma, aktif katılımlarını teşvik etme, öğretim hedeflerine ulaşma ve olumlu bir öğretmen-öğrenci ilişkisi geliştirme amacına hizmet eder. Bu çalışma, alanyazında ele alınmamış olan Türkçe sınıflarında bilgi açısından sorumluluk kaynaklarının kullanımını incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın kuramsal çerçevesini, Dizgeci İşlevsel Dilbilgisi (Halliday ve Matthiessen, 2004) çerçevesinde oluşturulan Değerbiçme Kuramı (Martin ve White, 2005) oluşturmaktadır. Değerbiçme Kuramında üç temel kaynak bulunmaktadır: bilgi açısından sorumluluk (engagemant), tutum (attitude) ve derecelendirme (graduation). Bu çerçevede, bu çalışma özellikle Türkçe öğretmenlerinin sınıflarında kullandıkları değerlendirici söylem stratejilerine odaklanarak, sınıflarında bilgi açısından sorumluluk kaynaklarını nasıl kullandıklarını araştırmayı amaçlamaktadır. Ayrıca çalışma, değerlendirici dilin cinsiyete ve deneyime göre ne ölçüde değiştiğini incelemeyi hedeflemektedir. Araştırmanın çalışma grubu, farklı ortaokullarda 7. sınıf öğrencilerine Türkçe öğreten dört erkek ve dört kadın öğretmenden oluşmaktadır. Sonuçlar cinsiyet ve öğretmenlik deneyiminin Türkçe sınıflarda bilgi açısından sorumluluk kaynaklarının kullanımını önemli ölçüde etkilediğini ortaya koymuştur. Bulgulara göre, kadın öğretmenler sınıflarında farklı dilsel tarzları ve sesleri benimseyen çok-sesli kaynaklara yönelik belirgin bir tercih sergilerken, erkek meslektaşları olgusal bilgiyi ve otoriter iletişimi vurgulayan tek-sesli kaynaklara yer vermiştir. Ayrıca, deneyimli öğretmenlerin daha kapsayıcı ve etkileşimli bir sınıf ortamına katkıda bulundukları ve daha fazla çok-sesli kaynakları kullandıkları gözlenmiştir. Bu bulgular, değerlendirici dil kullanımlarının önemini vurgulamakta ve eğitim bağlamında uygulamaları geliştirmek için önemli sonuçlar sunmaktadır. Sınıf içi söylem çalışmaları, öğretmenlerin öğrencilerin çeşitli okuryazarlık süreçlerine katılımlarını nasıl kolaylaştırdığına dair değerli bilgiler ortaya koymaktadır.



Keywords

Değerbiçme Kuramı, Bilgi açısından sorumluluk, Sınıfiçi Söylem, Öğretmen konuşması





References