Abstract


YUSUF HÂS HÂCİB’İN TÜRK DÜŞÜNCE TARİHİ’NDEKİ YERİ

XI. yüzyıl Türk İslam kültürünün gelişme çağından yükselme çağına geçtiği önemli bir yüzyıldır. Bu devirde Türk tarihinde siyasi, askeri ve kültürel yönden çok önemli ilerlemeler olmakla birlikte Türk düşünce tarihi açısından da kayda değer ilerlemeler gerçekleşmiştir. Daha yeni İslam medeniyeti dairesine giren Türkler İslamiyet ile birlikte gelen güçlü Fars ve Arap kültürleri karşısında İslamiyet’ten önceki eski Türk mazilerini yaşatmakla birlikte kendi örf - adetleri ile sosyal ve hukukî müesseselerini yeni kabul ettikleri dinin icaplarına intibak ettirmede fevkalade başarılı olmuşlardır. Söz konusu yüz yılda yazılan Türk kültür tarihinin iki büyük abidesi Kutadgu Bilig ile Divânü Lügati’t-Türk işte bu başarının delillerindendir. Merhum Reşit Rahmetî Arat’ın ifade ettiği gibi Divânü Lügati’t-Türk Türk dünyasının dış cephesini tespit ederken Kutadgu Bilig iç cephesini yani Türk dünyasının manevi tarafını, siyasi ve idari yönlerini tespit etmektedir. Türk devlet teşkilatında “Hâs Hâcib” lik gibi yüksek bir rütbeye sahip olan Balasagunlu Yusuf ‘un Kutadgu Bilig adlı eseri Türk kültürünün adalet ve kanun mevzularını aydınlatmak bakımından elimizde mevcut en kıymetli bir eser olmakla birlikte Türk düşünce tarihinin de vazgeçilmez kaynaklarındandır.



Keywords

Yusuf Has Hacip, Kutadgu Bilig, Karahanlılar.





References