Bir toplumdaki ritüelleri, gelenekleri, âdetleri oluşturan inanç ve duyguların tümü olarak tanımlanan kolektif bilinç, toplumu şekillendirir ve o toplumun bileşenlerinden etkilenir. Günümüzde sosyo-politik/ekonomik/kültürel gelişimlerin sayesinde kültürlerarası etkileşim artmış ve böylelikle toplumların dolayısıyla toplumların birbirine temasını, etkileşim alanı genişlemiştir. Bu etkileşim içinde gelenekselleşen davranış modelleri tarihî derinlikleri olan toplumlarda kurumsallaşmalara zemin hazırlamıştır. Söz konusu temaslar günümüzde dil ve kültürlerin etkileşimini de artırmış ve bir arada alınan dil ve kültürlerin öğrenilmesine gösterilen ilgiyi de artırmıştır. Türk toplum hayatında kurumsallaşmanın yoğun biçimde görüldüğü yapılardan biri de vakıflardır. Vakıflar ve benzeri amaçlarla oluşturulmuş kurumlar toplumsal belleğin de muhafaza edildiği büyük öneme haiz örgütlenmelerdir. Türk toplumunda bu bilincin ve iş bölümünün tezahürü vakıflar, tarihte olduğu gibi günümüzde de toplumsal varlığın gerekliliği olan vazifeleri üstlenen kurumlardır. Toplum içinde tabakalar arasında etkileşimi artıran ve toplum bilincini kuvvetlendiren bu yapılar kolektif bilinci çağlar ötesine taşır. Toplumsal hayatta önemli bir yeri ve işlevi olan bu vakıfların faaliyetleri devlet ve halk eliyle yürütülen önemli bir diğerkâmlık örneğidir. Özgecilik olarak Türkçeleştirilen diğerkâmlık Latin dillerinde altruizm; vakıflar ise altruistik faaliyet yürüten sivil toplum kuruluşları olarak karşılık bulmaktadır. Doğu’da diğerkâmlık, isâr olarak adlandırılan, bireyin başkaları için fedakârlıkta bulunmasına dayalı bu davranış modelinin, Türk halkında bireysel ve toplumsal olarak varlığını uzun süredir devam ettirdiği bilinmektedir. Türk kolektif bilincinin yansıması olarak var olan vakıfların, faaliyetleri kültürel boyutta dili de önemli bir araç kılarak diğerkâmlığın kuşaklar arası aktarımını sağlayan; ayrıca bu kültürün üretilip aktarıldığı alan ve mekânlar olarak da ayakta kalması yönüyle de hem ulusal hem evrensel önem taşıdığı değerlendirilmektedir. Tarihte olduğu gibi bugünde bu kurumlar Türk kolektif bilincinin bir tezahürü olarak toplumsal hayatın içinde yaşayan bir kültür mirası olarak yer almaya devam etmekte ve özgeci faaliyetleri ile yerelden evrene doğru seyrini sürdürmektedir. Bu faaliyetler doğrudan veya dolaylı olarak kültürel diplomasisi faaliyeti kapsamında değerlendirilip, yumuşak güç kavramı ile ilişkilendirilebilir. Türk toplum hayatında hep var olmuş olan vakıf ve yardımlaşma anlayışı çalışma kapsamında Türk kolektif bilincinin bir ürünü olarak ele alınmış ve altruizm kavramıyla birlikte açıklanarak diğerkâmlık kavramı çerçevesinde ele alınmıştır.

Diğerkâmlık, kolektif bilinç, dil, kültür, vakıf.