Bilimsel metinler, kendine özgü dilsel yapılar barındırmaktadır. Bu yapılardan biri, akademik yazımda nesnelliği oluşturmak için yaygın olarak kullanılan cansız özne ile aktif eylemlerin birlikte kullanımıdır (Hyland, 1996; Johns, 2001; Master, 1991, 2001; Mauranen, 2001; Šeškauskiené, 2009). Bu çalışma, araştırma makalelerinin özet bölümlerinde cansız özneler ile aktif eylemlerin kullanımını (örneğin, "Bu çalışma…. amaçlamaktadır") inceleyerek, bu metinlerdeki yaygın olan sözcük dilbilgisel yapıları ortaya koymaya çalışmaktadır. Çalışmanın bütüncesi, biyoloji, mühendislik, kimya, fizik, ekonomi, dilbilim, psikoloji ve sosyoloji alanlarından rastlantısal örneklem yöntemiyle seçilmiş 720 makalenin özet bölümünden oluşmaktadır. Bu araştırmada, bilimsel söylemdeki diller arası ve disiplinler arası farklılıkları belirlemek amacıyla, Türkçe yazılmış özetler (n=240), bu özetlerin İngilizce çevirileri (n=240) ve doğrudan İngilizce dilinde yazılmış özetler (n=240) cansız özne kullanımı bakımından çözümlenmiştir. Araştırma, Türkçe ve İngilizce yazan akademik yazarların özet bölümlerinde cansız öznelerle aktif fiilleri ne sıklıkla kullandığını ve bu yapılarla duruşlarını nasıl ortaya koyduklarını incelemeyi amaçlamaktadır. Bulgular, diller ve disiplinler arasında hem benzerlikler hem de farklılıklar olduğunu ortaya koymaktadır. Çalışma, Türkçe ve İngilizce yazılmış özetlerde nesnel bir duruş sergilemek için sıklıkla cansız özne kullanımına yer verildiğini göstermektedir. Bununla birlikte, doğrudan İngilizce yazılmış özetler, bilimsel söylem topluluğunda otorite ve rekabete daha fazla vurgu yaptığını göstermektedir. Ayrıca disiplinler arası karşılaştırmalar, Sosyal Bilimler alanındaki özetlerde cansız öznelere sıkça yer verildiğini, Fen Bilimlerinde ise daha çok edilgen yapı tercih edildiğini ortaya koymaktadır. Bu bulgular, yazar duruşunu ortaya koyma sürecinde sözcük dilbilgisel yapıların hem kültürel normlardan hem de bilimsel söylem topluluğunun beklentilerinden etkilendiğini göstermektedir.

Bilimsel söylem, cansız özneler, aktif eylemler, makale özetleri, yazar duruşu